علی بمان اقبالی زارچ، کارشناس ارشد اورآسیا در یادداشتی نوشت: دیپلماسی بین فرهنگ‌ها به عنوان یک واقعیت طی قرن‌ها وجود داشته است در حالی که اصطلاح دیپلماسی فرهنگی بیشتر در قرن ۲۱ میلادی رایج شده است و شواهدی از عملکرد آن در طول تاریخ وجود داشته و قابل مشاهده است که همواره از کاشفان، مسافران، تاجران، هنرمندان به عنوان نمونه‌های زنده سفیران غیررسمی یا دیپلمات‌های فرهنگی یاد شده است.
موزه‌ها از اماکن بسیار مهم و حیاتی برای سیر در تاریخ و ارائه تصویری جامع از ارزش‌های فرهنگی و تمدنی و میراث جاودان هر ملت هستند و در کشورمان با وجود بیش ۸۰۰ موزه فرهنگ بازدید از این اماکن رشد و بالندگی شایسته نداشته است، البته در سال‌های اخیر رویکرد ترویج و تشویق افکار عمومی به این بخش حرکتی رو به جلو را شاهد بوده است.
در جهان موزه‌های معروفی وجود دارد که از مقاصد مهم گردشگری هستند که در این بین ایالات متحده، آلمان، ژاپن، روسیه و فرانسه بیشترین و بزرگترین موزه‌های جهان را دارند و بیشترین اشیای ارزنده را نگهداری می‌کنند. البته که داشتن بیشترین موزه جهان به این معنا نیست که بازدید کنندگان بیشتری به آن کشور سفر خواهند کرد.
موزه‌های چین بیشترین بازدیدکننده را به خود جذب می‌کنند. موزه ملی چین به تنهایی بیش از ۷ میلیون بازدیدکننده دارد و همراه با سایر موزه‌ها، سالانه بیش از ۲۴ میلیون بازدیدکننده دارند. بریتانیا و ایرلند نیز در رتبه دوم قرار دارند. در واقع بازدیدکنندگان بیشتر به سمت پنج موزه از معروف‌ترین موزه‌های جهان در انگلیس، آمریکا، فرانسه و غیره می‌روند و موزه‌های تاریخ ملی طبیعی، موزه هنر ملی و موزه تاریخ طبیعی سالانه بیش از ۲۰ میلیون بازدیدکننده را به خود جذب می‌کنند. همچنین سفرگردشگران میلیونی به فرانسه موجب شده تا موزه لوور پاریس سالانه بیش از ۱۰ میلیون بازدیدکننده داشته باشد.
در طول تاریخ، تعامل مردم، مطالعه زبان‌های خارجی، پذیرش در جوامع افراد از مذاهب مختلف، ایده ها، هنرها و ساختارهای اجتماعی بهبود یافته است روابط دائمی بین گروه‌های قومیتی به عنوان مثال، ایجاد راه‌های تجاری مانند «جاده ابریشم» اجازه تبادل مکرر داشته‌های فرهنگی، هدایا را داد و چنین تلاش‌های مبادله‌ای فرهنگی و ارتباطی را می‌توان به عنوان نمونه‌های اولیه دیپلماسی فرهنگی، آغاز همکاری‌های فرهنگی و همچنین گسترش روابط در زمینه علمی- فرهنگی بین کشورهای جهان تعریف کرد.
واقعیت این است که ارتباطات مستقیم و تعامل بین ملل پس از ایجاد سازمان ملل در سال ۱۹۴۵ مورد بحث قرار گرفت، مبنایی قانونی که کمک نموده تا همکاری خوب در زمینه‌های فرهنگی، هنری، میراث جاودان بشر نگهداری شده در موزه‌های تاریخی و آموزشی برقار شود و اساسا بر همین معیار در آن زمان ۲۰ کشور تصمیم به تأسیس سازمانی برای آموزش، علم و فرهنگ به عنوان سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) گرفتند و یونسکو دارای بیش از ۲۰۰ عضو و ۵۳ دفتر منطقه‌ای و ۱۹۹ کمیسیون ملی است که وظیفه آن را تسهیل کننده مبادلات فرهنگی هستند و در واقع در زمینه میراث و در چارچوب فعالیت‌های ساازگار با دیپلماسی فرهنگی و عامل اساسی در ترویج ارزش‌های میراث فعالیت می‌کنند.
مفهوم دیپلماسی عمومی معاصر، با تمرکز بر تبادل افکار، اطلاعات، ارزش ها، سنت ها، باورها و موارد دیگر جنبه‌های فرهنگی، با هدف ارتقای درک متقابل هستند که این تبادل فرهنگی می‌تواند در زمینه‌های مختلف از جمله موزه ها، هنر، ورزش، ادبیات، موسیقی، علمی انجام شود و چنین تبادلی شامل ارتباط و احترام بین فرهنگ‌های کنشگر بر اساس درک بهتری از ارزش‌های فرهنگی و میراث جاودان تمدنی قابل تفسیر است.
شکی نیست که هدف از چنین اقدامات گسترده ای، فعال کردن تعامل بهبود یافته و همکاری مطلوب بین کشورها، مردم یا ملت‌ها از طریق این اقدامات دیپلماسی فرهنگی مزایای بلند مدتی را ارائه می‌دهد که در نهایت منافع ملی را ترویج می‌کند یا باعث ایجاد روابط یا بهبود درک اجتماعی-فرهنگی بین مختلف مردم می‌شود و معمولاً دیپلماسی فرهنگی نیز توسط بخش دولتی، بخش خصوصی یا توسط جامعه مدنی اجرایی می‌شود. در این راستا نهادهای فرهنگی کشور سیاست‌های دیپلماسی فرهنگی را از طریق مشارکت در طرح‌های مختلف فرهنگی نمایشگاه‌های کتاب/هنر/صنایع دستی، جشنواره‌ها و کنسرت ها، دوسالانه‌های بین المللی هنر و به نمایش گذاشتن آثار موزه‌ای در کشورهای مختلف عملیاتی می‌نمایند که نهایتاً منجر به ارائه تصویر قدرت ظریف یا قدرت نرم، در مقابل قدرت نظامی یا قدرت سخت) می‌شود.
معمولاً موزه‌های ملی و تخصصی جهان، حافظان ارزشمندترین میراث ارزشمند بشری بوده و ابزار وسیله خاصی برای دیپلماسی فرهنگی موثر هستند. این گونه موسسات به عنوان زمینه‌هایی برای گفتمان مدنی در میان گروه‌های کاربر، تجربیات مشترک جهانی را برای درک متقابل بین فرهنگ‌ها گرد هم می‌آورند و دیپلماسی عمومی و فرهنگی در عصر دیجیتال به تحرک هنرمندان برای ترویج تنوع فرهنگی کمک کرده و اجازه می‌دهد تا تبادل متقابل قطعات موزه‌ای برای ایجاد یک درک مشترک از گذشته، تجمیع تجربه برای تقویت ظرفیت خلاقانه و ابتکارات دیپلماسی مورد بحث قرار گیرد و در واقع فرهنگی است که فواید متعددی برای ترویج شهروندی جهانی در مواجهه با همگن شدن یک فرهنگ جهان شمول دارد و به عنوان راهی برای ارتقای دارای یهای فرهنگی ملی و محلی یک کشور و به توسعه گردشگری و تنوع فرهنگی و خلاقیت و همچنین میراث فرهنگی کمک خواهد کرد. همچنین آثار موزه‌ای به عنوان بخشی از فرهنگ پلی است که مردم را متحد می‌کند، و بین مردم، کشورها و ملت‌ها و بازیگران کلیدی هم‌افزایی‌ها را ایجاد می‌کنند.
همچنین پروژه های فرهنگی نقش قابل توجهی در تقویت ارتباط دیاسپورا با ارزش های ملی و میهنی وطن اصلی‌شان دارد البته برای توسعه برخی از مدل های دیپلماسی فرهنگی است مشارکت جوانان و هنرمندان در ساخت و ساز ضروری است تا شبکه های فرهنگی قادر به حمایت از ارزش های اساسی هر ملت و جامعه ای باشد.
البته کاملاً مبرهن است که فرهنگ بیشتر و بیشتر به درون نفوذ می کند و روابط بین الملل و سیاست خارجی دیپلماسی فرهنگی و عمومی توسط کشورها برای ارتقای جایگاه عمومی در نزد افکار عمومی جهان فعال می باشد که هدف غایی همه این تحرکات ترویج صلح و ثبات و حمایت کردن از درک متقابل، اعتماد و قرار گرفتن در معرض تنوع فرهنگی است.
در راستای ترویج میراث فرهنگی و تمدنی کشورمان نمایشگاهی با عنوان شکوه ایران باستان در کاخ موزه شهر ممنوعه پکن کشور چین در ۲۱ دی ماه ۱۴۰۲ اغاز به کار کرده که این نمایشگاه با حضور ۲۱۱ شیء فرهنگی تاریخی ایران از دوره های تاریخی و اسلامی به همراه ۵ اثر بازآفرینی شده از اشیای منتخب موزه ملی ایران، استان گلستان، استان گیلان و استان فارس در حال برگزاری است و اشیای مذکور پس از انتخاب و برگزاری جلسه هیات عالی کارشناسی وزارت گردشگری و میراث فرهنگی به منظور ارزیابی بیمه ای آن ها و انعقاد قرارداد با موزه مذکور برای دریافت مجوز خروج موقت به هیات دولت ارسال و پس از دریافت مجوز هیات وزیران، کلیه اثار با نظارت کارشناسان حفاظت و مرمت بسته بندی و ارسال به محل برگزاری نمایشگاه شده است.
موزه کاخ ممنوعه پکن یک موزه دولتی است که زیر نظر وزارت فرهنگ و گردشگری جمهوری خلق چین فعالیت می کند و نمایشگاه مذکور از ۲۱ دی ماه ۱۴۰۲ آغار و به مدت یکسال علاوه بر این موزه در موزه های شانگ های، گوانجو، شنجن، شیان و ارومچی به نمایش درامده و در ۲۲ دی ماه ۱۴۰۳ به کشور باز خواهد گشت.
همچنین طبق توافق انجام شده مقرر شد پس اتمام نمایشگاه فوق نمایشگاهی از اثار منتخب فرهنگ و تمدن چین در موزه ملی ایران به نمایش درآید.
نکته پایانی این که تمام هزینه های مربوط به آماده سازی اشیا، بسته بندی، حمل و نقل و اعزام امنای اموال فرهنگی تاریخی موزه ملی ایران و نمایندگان ایران برای حضور در افتتاحیه نمایشگاه با طرف چینی بود. همچنین باید اضافه کرد که آثار به نمایش درامده منتخبی است از اثار مربوط به دوران تاریخی تا دوران اسلامی است. این نمایشگاه با عنوان شکوه ایران باستان روز پنج‌شنبه ۲۱ دی‌ماه ۱۴۰۲ با حضور علی دارابی قائم مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور، محسن بختیار سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین، هادی میرزایی رئیس کل موزه‌ها، جبرییل نوکنده رئیس کل موزه ملی ایران، لی‌چون قائم مقام وزیر و رییس سازمان میراث فرهنگی چین، وانگ رئیس کاخ موزه پکن دیگر مقامات عالی رتبه گشایش یافت.
این نمایشگاه با هدف معرفی فرهنگ، هنر و تمدن غنی ایران و جذب بیشتر گردشگران چینی در راستای فعالیت‌هایی مشترک موزه ملی ایران با همتایانش در سطح بین‌الملل برگزار شده است.
آثار منتخب این نمایشگاه متعلق به دوره‌های آهن تا صفوی بوده که تنوع و خلاقیت هنر ایرانی در بیش از ۳هزار سال را برای علاقه مندان روایت می‌کند. از جمله این آثار می‌توان به آجرهای قلایچی بوکان، جام زرین مارلیک، تکوک زرین هخامنشی، بشقاب‌های سیمین ساسانی، چینی‌های آبی و سفید اشاره کرد.
البته موزه ملی ایران در سال ۱۳۹۱ شمسی با ۱۰ اثر در نمایشگاهی گروهی از پنج کشور در موزه شانگهای شرکت کرده بود، همچنین در سال ۹۸ نیز با ۱۵ اثر خود در نمایشگاه گروهی دیگر تحت عنوان شکوه تمدن‌های آسیایی در موزه ملی چین و نیز در همان سال با ۱۴ اثر در نمایشگاه دنیای لونگ‌چون: سلادون‌های لونگ‌چوآن و جهانی شدن در کاخ موزه پکن شرکت کردند.
بر کسی پوشیده نیست که برگزاری چنین اقدامات فرهنگی و میراثی ضمن افزایش شناخت متقابل دو ملت و معرفی ارزش های فرهنگی و تمدنی کشورمان؛ نقش مهمی در ارتقای صنعت گردشگری و جذب جهانگردان برای سفر به ایران عزیزمان دارد.
انتهای پیام/
نظر شما